Kocie podejście do higieny i załatwiania potrzeb fizjologicznych
Koty to zwierzęta wyjątkowo czyste. Już od kociaka uczą się od matki, jak korzystać z kuwety, a żyjąc w naturze niezwykle starannie wybierają miejsca, w których będą się załatwiać – zazwyczaj są to miejsca, które pozwalają łatwo zakopać odchody i nie pozostawiać po sobie zapachu. Załatwianie potrzeb fizjologicznych jest w przypadku kotów instynktownym zachowaniem, które pozwala im na znaczenie terenu, unikanie innych drapieżników oraz utrzymywanie porządku na swoim terytorium.
Domowe, prawidłowo socjalizowane, niecierpiące na żadne dolegliwości zdrowotne i wysterylizowane koty często, chętnie i bezproblemowo korzystają z kuwety. Jest to bowiem dla nich zbliżony do naturalnego sposób załatwiania się, o ile kuweta spełnia pewne warunki – jest czysta, łatwo dostępna, w środku znajduje się odpowiedni, tolerowany przez kota rodzaj żwirku, a sam zwierzak może z niej korzystać w spokoju. Gdy wszystko funkcjonuje prawidłowo, kot nie ma potrzeby szukać innych miejsc do oddawania moczu, o ile nie zmuszają go do tego inne czynniki.
Oddawanie moczu poza kocią kuwetą zawsze jest więc sygnałem, że coś jest nie tak. Zadaniem właściciela jest natomiast zlokalizowanie źródła problemu oraz jego wyeliminowanie, aby kotek poczuł się dobrze i zaczął ponownie korzystać z kuwety. W przeciwnym razie problem może się nasilać i doprowadzić do poważniejszych trudności w relacji człowiek–zwierzę. Warto mieć przy tym świadomość, że sikanie w domu nie jest formą buntu czy złej woli – koty nie są ani złośliwe, ani nie przysparzają opiekunowi problemów celowo.
Dlaczego kot sika w domu? Najczęstsze powody sikania kota poza kuwetą
Zanim zaczniemy działać, konieczne jest zrozumienie przyczyn, dla których kot może załatwiać swoje potrzeby fizjologiczne w domu. Sikanie poza kuwetą może mieć bowiem podłoże zarówno zdrowotne, jak i behawioralne. Każdy przypadek powinien być natomiast przeanalizowany indywidualnie, a postępowanie dostosowane do konkretnej sytuacji.
Jedną z najczęstszych przyczyn, dla których kot zaczyna sikać w domu, jest zapalenie dróg moczowych. Chory kot może odczuwać silny ból podczas oddawania moczu, co prowadzi do kojarzenia wizyty w kuwecie z nieprzyjemnym doświadczeniem. W efekcie zwierzak zaczyna unikać tego miejsca i załatwiać się w innych punktach domu lub mieszkania. Innym problemem, często diagnozowanych u kotów mających problemy z toaletą, są schorzenia nerek lub pęcherza moczowego. Sikanie poza kuwetą może być także wynikiem cukrzycy – poważnej choroby, która powoduje wzmożone pragnienie oraz potrzebę częstszego oddawania moczu w przypadkowych miejscach.
Inną istotną przyczyną sikania poza kuwetą jest brak kastracji lub sterylizacji kota. Dorosłe, niewysterylizowane samice oraz niekastrowane kocury znaczą teren moczem, który ma nieprzyjemny zapach i jest bardzo uciążliwy do usunięcia. Rozwiązaniem tego problemu jest wykastrowanie lub wysterylizowanie zwierzęcia zanim kot zacznie znaczyć moczem teren. Po jego przeprowadzeniu we właściwym czasie, zachowania związane z hormonalnym znaczeniem terytorium zazwyczaj ustępują lub znacznie słabną.
Problemy z kuwetą mogą wynikać także z przyczyn behawioralnych, wśród których ważną rolę odgrywa stres. Koty to zwierzęta niezwykle wrażliwe na zmiany w otoczeniu – przeprowadzka do nowego domu, pojawienie się w domu dziecka czy nowego domownika, obecność innych kotów w domu, a nawet przemeblowanie mogą podnosić poziom jego stresu, wywoływać dezorientację, niepokój oraz sprawiać, że kot czuje się zagrożony. Sikanie w różnych miejscach w domu staje się natomiast sposobem na ponowne znakowanie moczem terytorium, w którym pupil czuje się niepewnie.
Nieodpowiednie warunki higieniczne w kuwecie również mają ogromne znaczenie. Zbyt rzadko usuwane nieczystości, nieodpowiedni żwirek, nieprzyjemny zapach czy hałas i brak intymności w kociej toalecie mogą sprawić, że kot przestanie z niej korzystać. Niekiedy problemem okazuje się także sama lokalizacja kuwety – jeśli znajduje się ona w miejscu zbyt ruchliwym, głośnym lub trudno dostępnym, kot może szukać alternatywnych, lepszych miejsc do załatwiania swoich potrzeb fizjologicznych.
Co robić, kiedy kot załatwia się poza kuwetą? Jak oduczyć kota tego zachowania?
Pierwszym krokiem w przypadku pojawienia się problemu sikania w domu powinna być wizyta u weterynarza. W pierwszej kolejności trzeba wykluczyć bowiem wszelkie możliwe przyczyny zdrowotne, w tym m. in. infekcje układu moczowego, choroby nerek, cukrzycę oraz inne schorzenia mogące wpływać na oddawanie moczu. W wielu przypadkach właściwa diagnoza oraz wdrożone leczenie całkowicie eliminują problem sikania poza kuwetą.
Kolejnym etapem powinna być poprawa warunków korzystania z kuwety. Warto zadbać o to, aby była ona zawsze czysta, ustawiona w spokojnym i łatwo dostępnym miejscu oraz wyłożona dobrej jakości żwirkiem, który pupil dobrze toleruje. Jeśli w domu mieszka więcej niż jeden kot, warto zapewnić każdemu z nich osobną kuwetę, aby uniknąć rywalizacji pomiędzy zwierzętami o korzystanie z jednej kuwety.
Jeśli kot posikuje w domu w konkretnych miejscach, należy dokładnie umyć je środkiem neutralizującym zapach, aby kot nie wracał do tego samego miejsca. Można też na pewien czas ograniczyć mu dostęp do danego pomieszczenia lub ustawić tam miskę z wodą i jedzeniem – koty nigdy nie załatwiają się w pobliżu jedzenia.
Warto również wzbogacić najbliższe otoczenie kota – zapewnić mu nie tylko dogodny dostęp do kuwety, ale także postarać się o dodatkowe drapaki, półki, kryjówki i zabawki, aby pupil nie nudził się. Kiedy kot jest zajęty i czuje się bezpieczny, rzadziej dochodzi bowiem do problematycznych zachowań.
Cierpliwość i konsekwencja w postępowaniu mają kluczowe znaczenie. Należy natomiast wystrzegać się gwałtownych reakcji – nie wolno karać kota ani na niego krzyczeć, gdyż nasili to tylko stres oraz pogorszy sytuację. Znacznie lepszym rozwiązaniem będzie nagradzanie kota za prawidłowe korzystanie z kuwety oraz zapewnianie mu spokoju i poczucia bezpieczeństwa. Czasem pomocne okazać się może także stosowanie tzw. kocich feromonów, które uspokajają oraz pomagają kotom poczuć się bezpiecznie.
Koci behawiorysta. Kiedy warto skonsultować się ze specjalistą?
Jeśli pomimo podjętych prób poprawy warunków życia kota oraz wdrożenia wyżej wymienionych zmian, problem sikania w domu nie ustępuje, warto zasięgnąć porady behawiorysty. Specjalista pomoże przeanalizować sytuację, zidentyfikuje możliwe przyczyny oraz opracuje indywidualny plan pracy z kotem. W niektórych przypadkach konieczna może być także pomoc zoopsychologa lub lekarza weterynarii specjalizującego się w medycynie behawioralnej.
Na całokształt zachowania kota składa się złożony system sygnałów i reakcji, a każdy przypadek jest inny oraz wymaga indywidualnego podejścia. Profesjonalna pomoc bywa nieoceniona, szczególnie w sytuacji, kiedy problem trwa od dłuższego czasu lub z czasem się nasila. Wczesna interwencja behawiorysty zwiększa szanse nie tylko na szybkie rozwiązanie problemu, lecz przede wszystkim zapewnia poprawę jakości życia kota i jego opiekunów.