Dobrze wszystkim znane powiedzenie mówi, że „pies jest najlepszym przyjacielem człowieka”. Zwierzęta te słyną bowiem ze swojego głębokiego przywiązania do ludzi, oddania oraz ogromnych pokładów miłości, którą bezinteresownie obdarowują swoich właścicieli. Niektóre ze zwierząt są tak przywiązane do swojego opiekuna, że bardzo źle znoszą z nim rozłąkę. Pod nieobecność człowieka wyją, skomlą, niszczą domowe wyposażenie – wykazują objawy tzw. lęku separacyjnego.
Czym jest lęk separacyjny, jakie są jego przyczyny i po czym można stwierdzić, że pies cierpi na tę przypadłość?
Problem separacyjny u zwierząt. Na czym polega?
Lęk separacyjny u psa to zespół zachowań, które przejawiają się w sytuacjach, kiedy zwierzę pozostaje samo w domu. Objawiają się zazwyczaj, kiedy właściciel wychodzi do pracy, wyjeżdża na kilka dni, a nawet kiedy jego nieobecność w domu wydłuża się.
Pozostawiony sam sobie pies z lękiem separacyjnym może przejawiać szereg niepożądanych w środowisku ludzkim zachowań. Może np. szczekać, ujadać, wyć, niszczyć meble i wyposażenie domu, załatwiać się w mieszkaniu, a nawet samookaleczać się. Czworonogi dotknięte lękiem separacyjnym mogą także wykazywać nadmierną ruchliwość – biegać bez celu po mieszkaniu, krążyć w kółko, czy wręcz przeciwnie, być senne czy apatyczne.
Lęk separacyjny jest o tyle niebezpiecznym zjawiskiem, że negatywnie wpływa nie tylko na samo zachowanie zwierzęcia, lecz także na jego zdrowie i samopoczucie. Psy, które przez długi czas odczuwają niepokój związany z oddzieleniem od opiekuna mogą bowiem rozwinąć liczne problemy zdrowotne. Należy do nich m. in. obniżona odporność, dolegliwości ze strony układu pokarmowego (np. nawracające biegunki, zaparcia i wymioty), uszkodzenia dziąseł i zębów oraz wiele innych objawów.
Lęku separacyjnego nie należy więc nigdy bagatelizować. Jeśli dostrzeżemy jego objawy u swojego czworonoga, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem weterynarii lub behawiorystą. Dostarczą oni cennych rad, jak umiejętnie sterować zachowaniem psa oraz w jaki sposób skutecznie „uodpornić” go na rozłąkę z opiekunem. Dobra wiadomość jest bowiem taka, że lęk separacyjny można skutecznie leczyć!
Objawy lęku separacyjnego. Po czym można poznać, że pies na niego cierpi?
Lęk separacyjny u każdego psa może objawiać się w odmienny sposób. Istnieją jednak pewne wspólne zachowania, które mogą świadczyć, że zwierzę cierpi właśnie na tę dolegliwość. Szczególną czujność opiekunów powinny wzbudzać uciążliwe dla otoczenia i samego zwierzęcia zachowania psa, które zwierzak przejawia wyłącznie pod nieobecność właściciela.
Spośród nich warto wymienić szczególnie głośne zachowanie, na które skarżą się sąsiedzi. Dotknięty lękiem separacyjnym czworonóg może nadmiernie szczekać, wyć lub wydawać z siebie inne, niepokojące najbliższe otoczenie dźwięki.
Innym, często obserwowanym przez opiekunów psów z lękiem separacyjnym objawem jest niszczenie przedmiotów. Po powrocie do domu zastają np. pogryzione kapcie, kable czy osobiste przedmioty należące zwykle do osoby, z którą pies jest najmocniej związany emocjonalnie.
Oprócz tego, pies który cierpi na lęk separacyjny może obsesyjnie lizać się, gryźć swoje łapy lub załatwiać potrzeby fizjologiczne w domu mimo tego, że został prawidłowo nauczony toalety oraz odbył poranny lub wieczorny spacer.
U niektórych psów lęk separacyjny objawia się natomiast zupełnie odwrotnie – dotknięte nim psy stają się ospałe, apatyczne, nie jedzą ani nie piją pod nieobecność opiekuna. Po jego powrocie do domu wszystkie objawy znikają natomiast „jak ręką odjął” – wyeliminowana zostaje bowiem kluczowa ich przyczyna.
Jakie są przyczyny lęku separacyjnego? Jakie sytuacje sprzyjają jego rozwojowi?
Podstawowym bodźcem, który wyzwala lęk separacyjny u zwierzęcia jest oddzielenie od opiekuna – osoby, z którą zwierzę odczuwa najsilniejszą więź emocjonalną. Niektóre psy lepiej znoszą rozłąkę ze „swoim człowiekiem”, dla innych jest to natomiast traumatyczne doświadczenie. To, jak pies będzie reagował na nieobecność właściciela zależy w dużej mierze od tego, czy zostanie właściwie przyzwyczajony do samotności jeszcze „za szczeniaka”.
Proces przyzwyczajania psa do tymczasowej rozłąki z ukochanym opiekunem warto rozpocząć już w wieku szczenięcym. To właśnie wtedy zwierzęta uczą się, że wyjście opiekuna poza dom nie oznacza jego zniknięcia na zawsze, dzięki czemu wiedzą, że rozłąka jest tymczasowa i wkrótce opiekun do nich wróci. Aby zminimalizować ryzyko rozwinięcia się u zwierzęcia tego problemu, warto przyzwyczajać szczeniaka do samotności już od pierwszych dni w nowym domu.
Lęk separacyjny może jednak dotyczyć także dorosłych psów. Problem ten może się bowiem pojawić na każdym etapie życia psa. Rozwijają go zwykle zwierzęta, które mają za sobą jakieś stresujące doświadczenia. Na lęk separacyjny narażone są szczególnie zwierzęta, które odbyły przeprowadzkę do nowego mieszkania, straciły opiekuna, ich codzienna rutyna uległa zmianie lub w przeszłości były bite czy źle traktowane.
Jak pozbyć się lęku separacyjnego? Gdzie szukać specjalistycznej pomocy?
Jeśli zaobserwowaliśmy objawy lęku separacyjnego u psa, powinniśmy jak najszybciej zareagować. Przede wszystkim, warto zastanowić się, dlaczego nasz pies tak źle znosi z nami rozłąkę.
Może do tej pory zabieraliśmy psa wszędzie ze s +obą i nie miał on okazji przyzwyczaić się do sytuacji, kiedy zostaje sam w domu? Być może przyczyną problemów separacyjnych u psa jest zmiana miejsca zamieszkania, a czworonóg jeszcze nie przywykł do nowego domu? A może przygarnęliśmy psa ze schroniska lub wzięliśmy go od innej osoby i pupil mocno tęskni za swoim poprzednim opiekunem, z którym łączyła go silna więź?
Bez względu na to, czym wywołany jest lęk separacyjny, należy zacząć działać jak najszybciej, aby nie doprowadzić do pogłębienia się problemu i wystąpienia związanych z nim powikłań zdrowotnych. Walka z lękiem separacyjnym wymaga systematycznej pracy z pupilem, poświęcenia mu sporej ilości czasu, cierpliwości oraz konsekwentnego działania ze strony opiekuna.
Przezwyciężanie lęku separacyjnego warto zacząć od stopniowego oswajania swojego psa z samotnością. W tym celu opiekun powinien wychodzi z mieszkania na krótki czas i stopniowo zwiększać czas nieobecności. Ważne jest także, aby podczas pobytu w domu skupić się na systematycznej pracy z psem – bawić się z nim, wychodzić na dłuższe spacery, a także wprowadzić treningi posłuszeństwa, które pozwolą zacieśnić więzi oraz wzmocnią poczucie psiego bezpieczeństwa.
Dobrym sposobem na radzenie sobie z lękiem separacyjnym jest stworzenie w domu bezpiecznego miejsca – azylu, w którym pies będzie mógł się schronić i odpocząć pod nieobecność domowników. Świetnie w tym celu sprawdzi się klatka kennelowa, która jest często polecanym przez behawiorystów narzędziem pomagającym przyzwyczaić psa do nieobecności opiekuna.
Nieocenione w walce z lękiem separacyjnym jest także wsparcie doświadczonego behawiorysty i weterynarza, którzy dostosują metody leczenia do potrzeb konkretnego psa. Terapia lęku separacyjnego u psów może także niekiedy wymagać zastosowania leków przeciwlękowych lub suplementów diety opartych na naturalnych substancjach uspokajających i wyciszających (m.in. olejek CBD), które wesprą walkę ze stresem u pupila.